Verdeelde Staten van Europa

De Verenigde Staten van Europa bestaan niet. Dat weet u zelf ook wel maar de Europese politiek dacht daar kennelijk in 1992 heel anders over. Het Verdrag van Maastricht werd getekend en daarmee werd het startschot gegeven op weg naar een Europese Monetaire Unie (EMU) met een gemeenschappelijke Europese munt, de Euro.

Vorming van Eenheid

Dat zowel de EMU als de Euro eigenlijk geen bestaan recht hebben, of beter gezegd niet kunnen bestaan zonder politieke en fiscale eenheid is inmiddels bij iedereen wel helder geworden. Dat daar eerst een schuldencrisis voor aan te pas moest komen geeft niet heel veel vertrouwen in de bestuurders, de politiek dus. Je kunt echter nu wel betogen dat in de afgelopen twaalf maanden er belangrijke stappen zijn gezet door diezelfde politici. Het tijdelijk noodfonds ESFS is vervangen door het permanente noodfonds ESM, er is besloten om via de ECB onbeperkt staatsobligaties van probleemlanden op te kopen -het OMT programma- , de Begrotingsunie (EBU) is in oprichting met een aparte EU Commissaris voor toezicht op de begrotingsdiscipline en momenteel wordt gesproken over een Europese Bankenunie. Allemaal zaken waarmee de afzonderlijke lidstaten (deels) soevereiniteit inleveren, hetgeen dus bijdraagt aan de vorming van een eenheid.

Einde Crisis

Mede door deze ontwikkelingen zei de Duitse Minister van Financiën Schäuble vorige week dat de grootste onzekerheden over de Eurozone binnen een jaar weggenomen kunnen zijn. Dat zou heel fraai zijn, vindt u niet?  Je zou bijna gaan denken dat het wel goed komt met dat verenigde Europa. Dat moet wat mij betreft nog maar blijken. Want hoe is voor wat betreft eenheid en consensus inzake de verdragen en unies die in de relatief recente historie in Europa zijn gesloten dan wel zijn opgericht?

Uitzonderingen

Bijvoorbeeld met het Schengenverdrag. Zowel het Verenigd Koninkrijk als Ierland hebben zich hiervan om hun moverende redenen gedistantieerd. Dan de Eurozone. Volgens het Verdrag van Maastricht zijn alle 27 EU lidstaten verplicht om de Euro in te voeren zodra zij aan de monetaire eisen voldoen. Maar de Eurozone bestaat maar uit 17 lidstaten. Het Verenigd Koninkrijk en Denemarken hebben zich al in 1992 officieel een uitzonderingspositie toegemeten. Zweden dat in 1995 toetrad tot de EU en formeel vanaf dat moment de Euro moest invoeren distantieert zich ook van de gemeenschappelijke munt, hetgeen gedoogd wordt. Dan de oprichting van de EBU, wederom is het het Verenigd Koninkrijk dat zich hieraan niet conformeert. Cameron ziet meer heil in een aparte begroting voor Euro en non-Eurolanden, vreemd genoeg lijkt Van Rompuy dit te ondersteunen. Ook over het OMT programma bestond geen consensus, deze maatregel is tot stand gekomen ondanks heftig verzet van Duitsland. Alhoewel een compromis in de maak lijkt is er vooralsnog ook geen consensus over hoe en wanneer de Bankenunie moet worden opgericht. Dat het Verenigd Koninkrijk zich onder de belangrijkste criticasters bevindt zal u inmiddels niet verbazen, voorts zijn Nederland, Duitsland en Finland kritisch tot zeer kritisch.

Federaal Europa

De voorzitter van het Europees Parlement, Martin Schulz, betoogde recentelijk dat er meer macht aan het Europees Parlement moet worden gegeven. Dat is natuurlijk ook zo. Indien je de Euro wenst te behouden dan is het proces naar een Federaal Europa onomkeerbaar. De Eurocrisis wordt tot nu toe bestreden door beleid dat gemaakt wordt door regeringsleiders, die de voorgenomen beslissingen eerst weer moeten voorleggen aan het ‘thuisfront’ alvorens er knopen kunnen worden doorgehakt. En in ieder thuisland spelen weer binnenlands politieke en zelfs partij politieke overwegingen een rol, die een snelle ratificatie in de weg staan. In een aantal landen werd voor diverse besluiten een referendum gehouden en in Duitsland is om politieke redenen het Constitutionele Hof misbruikt om te bepalen of het ESM al dan niet rechtmatig is. Op deze wijze is het lastig en duurt het bijzonder lang voordat er daadwerkelijk beslissingen worden genomen. Je kunt je ook afvragen hoever Europa zou zijn geweest zonder de druk van de financiële markten.

Het belang van een kernland als bijvoorbeeld Finland ligt mijlenver weg van het belang van een probleemland als Spanje of Italië. Dus voor een efficiënt en daadkrachtig Europa zal er uiteindelijk een gekozen Europese regering moeten komen.  Of we het nou willen of niet. Ik hoor u al gruwelen want dit ligt alleen al gevoelsmatig niet lekker. Vanwege de lange geschiedenis van de afzonderlijke landen met hun eigen taal en cultuur is het niet verrassend dat de eenheid ver te zoeken is. De mate waarin progressie wordt gemaakt is echter wel verontrustend, vraagt u maar aan de eerste tien mensen die u op straat tegen komt wie de ‘president’ van Europa is. Europa heeft niet de interesse van de burger. Dat de Verenigde Staten van Europa niet bestaan is al met al dus een understatement, het zijn de Verdeelde Staten van Europa.

Edgar Samuel
Senior Vermogensadviseur