Als volgende week de AEX-index wordt herwogen, zullen in tegenstelling tot andere jaren grote verschuivingen uitblijven. BAM verdwijnt naar de Midkap. Daar komt geen nieuwe naam voor in de plaats, omdat de index na het vertrek van het bouwbedrijf al uit 25 fondsen bestaat. Onlangs heeft Aperam, de roestvrijstaalpoot van ArcelorMittal, zich immers afgesplitst van het moederbedrijf. In de Midkap nemen BAM en Pharming de plaatsen in van Crucell en Draka, die van de beurs verdwijnen.
Beursindices hebben verschillende functies. Ze vormen een graadmeter voor het beurssentiment, dienen voor fondsbeheerders als vergelijkingsmaatstaf (benchmark) en ze zijn voor veel beleggers interessant als beleggingsdoel (door bijvoorbeeld opties op een index of een indextracker).
Het is dus geen wonder dat in beursverslagen de prestaties van belangrijke indices nauwlettend worden bijgehouden. Hierbij worden vaak verschillende internationale beursindices in één adem genoemd en dat is opmerkelijk, want er zijn grote verschillen in de manier waarop de beursgraadmeters worden samengesteld.
Marktkapitalisatie
De AEX-index bevat de 25 aandelen met de grootste marktkapitalisatie (aantal uitstaande aandelen, vermenigvuldigd met de beurskoers) op de Amsterdamse effectenbeurs. Elk fonds heeft een eigen wegingsfactor, waardoor het ene aandeel een zwaarder stempel drukt op de stand van de index dan het andere.
Door deze berekeningsmethode biedt de AEX-index een mooi spiegelbeeld van de tijdgeest. Enkele jaren geleden, toen de vastgoedmarkt sterk in de belangstelling stond, herbergde de index veel vastgoedfondsen. En voor de kredietcrisis legden financials een groot gewicht in de schaal. Dat legt ook de zwakte van de AEX-index bloot: volgens critici is de index vaak te eenzijdig samengesteld. Daar komt nog bij dat sommige sectoren, zoals de auto-industrie niet of nauwelijks vertegenwoordigd zijn in Nederlandse indices, wat een een vergelijking met buitenlandse indices, zoals de CAC40 in Frankrijk of de Duitse DAX-index, lastig maakt.
Nationale index
Critici vragen zich ook af in hoe representatief de AEX-index is als graadmeter voor de Nederlandse economie. De nationale graadmeter herbergt geregeld fondsen die nauwelijks binding hebben met Nederland, zoals indexzwaargewicht ArcelorMittal, dochterbedrijf Aperam en – in de jaren negentig – Gucci.
"De AEX-index is geen nationale index meer", verzucht Cees Smit, oprichter en directeur van Today’s Beheer & Brokers. "ArcelorMittal is een ander aandeel dan het voormalige Hoogovens. En KLM is na de fusie met Air France ook een ander bedrijf geworden. Het zijn toch vreemde eenden in de bijt."
Daarnaast valt hem op, dat geregeld fondsen uit de AEX-index verdwijnen, vanwege fusies en overnames, waardoor een verschraling op de beurs optreedt. Van de 25 fondsen die tien jaar geleden de AEX-index bevolkten, hebben er nog veertien een beursnotering. Voormalige blue chips als Vendex en VNU zijn inmiddels verdwenen.
Ondanks de kritiek op de AEX-index is deze graadmeter onder veel beleggers nog steeds populair. Ook Cees Smit ziet een duidelijk pluspunt: "Het is een heel liquide index en de veranderingen in de samenstelling zijn voorspelbaar. Beleggers worden niet geconfronteerd met verrassingen."
Oude economie
De samenstelling van de AEX-index wordt door de markt bepaald. Maar er bestaan ook indices die door deskundigen worden samengesteld. Een bekend voorbeeld is de Dow Jones Industrial Average-index, die is opgericht door redacteuren van de Wall Street Journal. In tegenstelling tot de AEX-index verandert deze index slechts zeer zelden van samenstelling. En dat leidt geregeld tot gemor. Zo werden pas in 1991 de ICT-giganten Intel en Microsoft aan het lijstje toegevoegd, na aanhoudende kritiek dat de index uitsluitend de 'oude economie' weerspiegelde.
Een ander onderscheid met de AEX-index is dat de Dow een prijsgewogen index is en dat het absolute koersniveau de weging van een aandeel bepaalt: hoe hoger de koers, hoe hoger de weging. Deze methode gaat voorbij aan het aantal uitstaande aandelen. Hierdoor heeft Microsoft een veel kleinere impact op het koersverloop dan IBM, terwijl de beurswaarde van dat bedrijf aanzienlijk groter is.
De Amerikaanse S&P 500-index probeert het beste uit alle werelden te combineren. Een commissie van economen en analisten van Standard & Poor's (vandaar de naam S&P) stelt deze index samen. Belangrijke criteria zijn de marktkapitalisatie en de verhandelbaarheid, maar ook het belang van een fonds in een sector en de winstgevendheid van de onderneming. Verder sturen de samenstellers aan op een evenwichtige samenstelling over sectoren.
Vanwege de brede samenstelling van de index geldt de S&P 500 als een belangrijke graadmeter voor het beurssentiment in de Verenigde Staten.
MSCI World
Voor veel beheerders van wereldwijde beleggingsfondsen vormt de MSCI World-index een belangrijke benchmark. Deze index bestaat uit 1.728 aandelen uit 24 ontwikkelde landen. Opkomende markten vallen hier dus buiten, al hebben deze wel een plaats in regionale sub-indices.
Bron: Marketminds Robeco
